Koffie sinds 1933
Een icoon waarvan niet alleen het design geweldig is, maar ook het geluid en hoe het voelt als je het aluminium op elkaar draait. Om nog maar te zwijgen over de geur en de smaak. Een perfect eenvoudige achthoekige aluminium koffiepot die zorgt voor een simpele lekkere koffie. Dat de Bialetti opgenomen is in de collectie van het MoMa in New York is daarbij slechts een detail. Wat echt telt, is dat het dagelijks door onnoemelijk veel koffieliefhebbers wordt gebruikt. Het is een espresso die even wat tijd vergt maar die je geduld meteen daarna beloont.

Gallery

De percolator …
De percolator, die in de volksmond Bialetti wordt genoemd, perst onder druk water uit een reservoir door koffie heen naar een opvangbakje. Dat gebeurt met een voor het apparaat kenmerkend pruttelend geluid, dat tevens het teken is dat het gas moet worden uitgedraaid. Het resultaat lijkt op espresso, maar mag niet zo genoemd worden omdat de druk lager is dan in een espressomachine waardoor het cremalaagje op de koffie ontbreekt.

Pour la petite histoire … De achthoekige aluminium koffiepot die Alfonso Bialetti in 1933 ontwierp, behoort tot het cultureel erfgoed van Italië – samen met de Fiat Cinquecento en de Vespa. Officieel heette de percolator Moka Express. Alfonso Bialetti was in de jaren 30 werkzaam in de aluminiumindustrie. Hij kwam op het idee een koffiepot te maken toen hij vrouwen zag die hun wasgoed kookten in een kuip met in het midden een pijp die het zeepsop naar boven stuwde om over de was te verdelen. “Zo kunnen we ook koffie maken”, moet Alfonso gedacht hebben. Hij ontwierp een designkoffiekan in aluminium waarbij gekookt water via een koffiereservoir naar boven wordt gestuwd. In 1933 nam hij een patent op de koffiepot. De bedenker verkocht zijn uitvinding eerst op de markt. Dat ging vlot maar het grote succes bleef uit. Na de oorlog brak Bialetti’s percolator helemaal door. Renato, de zoon van de ontwerper, lanceerde een reclamecampagne met als mascotte een mannetje met een grote snor die zijn vinger opsteekt. ‘L’omino con baffi’ was eigenlijk een karikatuur van vader Alfonso. Als slogan gebruikte Bialetti de zin ‘in casa un espresso come al bar’ – een espresso thuis zoals op café. De campagne sloeg aan. De verkoop steeg pijlsnel van 1.000 naar 18.000 stuks per dag. Onder meer het Italiaanse merk Alessi kopieerde de koffiepot maar gebruikte staal in plaats van aluminium. Tot vandaag werden 105 miljoen Bialetti’s verkocht. Negen op de tien Italiaanse gezinnen zouden er eentje in huis hebben.

As van Renato Bialetti voor eeuwig in iconische koffiemaker
Renato Bialetti, de man die de gelijknamige koffiemaker wereldberoemd maakte, is vorige week op 93-jarige leeftijd overleden. Opmerkelijk: het as van de Italiaan gaat voor eeuwig in zo’n achthoekige “Moka Express”.
‘De laatste reis van Renato Bialetti: zijn as wordt bewaard in “zijn” Moka’, zo kopte de regiokrant L’Eco di Bergamo gisteren op zijn site. Bij het artikel staat een foto, waarop een grote Bialetti-koffiemaker voor een altaar in een kerk staat.
17 februari 2016

Alfonso Bialetti

Koffie
‘Europa gaat nu definitief naar de haaien’, prevelde ik bedrukt, nadat mijn vrouw had gevraagd waarom ik zo somber keek. Daarna verviel ik in een gedeprimeerde stilte, niet in staat nog een woord uit te brengen.
Ze begon aan een bezorgd kruisverhoor. Ging het over de verzwakte positie van Merkel? Met een bovenmenselijke inspanning schudde ik het hoofd. De eindeloos aanslepende Brexit-onderhandelingen? Ook dat was het niet. Het Europese asielbeleid dat maar niet geharmoniseerd raakt? Weer schudde mijn loden hoofd. Dat Orban een progressieve universiteit wegjaagt uit Boedapest, dan? Heel triest, maar nee. Dat de Europese Commissie niet eens een akkoord over de zomer- en wintertijd kan bereiken? Nee nee, ik kon zelfs een beetje glimlachen om dat debacle. Dat de politiek in Polen het rechtssysteem wil domineren, vroeg ze, steeds ongeduriger? Nee nee nee, schudde ik almaar heviger. Ook zij zakte ondertussen meer en meer ineen, bij de opeenstapeling van al die ellende.
‘Bialetti’, kon ik nog net uitbrengen. ‘De Italiaanse fabrikant van die geweldige koffiepruttelmachientjes is bijna failliet. Door die vreselijke Senseo en die smakeloze Starbucks.’ Ze schrok. ‘Zelfs de Italianen…’, zuchtte ze.
De rest van de middag schudden we samen zwijgend het hoofd, in hetzelfde ritme.
– column Wouter Deprez (DS 31 oktober 2018)

Tussendoortje voor wie het liever wat lichter heeft : FILTERKOFFIE
“Stilaan begonnen we collega’s te krijgen die koffie enkel kenden als Nespresso (de snobs), Senseo (de ongecompliceerden) of Bialetti (de alternatievelingen). Maar kijk, daar is de filterkoffie weer en dat is heuglijk nieuws, want een filter is geen merk, het is gewoon een handig en spotgoedkoop ding om een flinke pot koffie te zetten zoals grootmoeder het deed. Jawel, met een losse filter op een (thermos)kan, die je eigenhandig opgiet met een ketel. Koffiefreaks hebben ontdekt dat dat al bij al toch niet zo’n slecht brouwsel oplevert: lichter dan espresso, met meer ruimte voor fruitige toetsen en wat nog meer. Het is alleszins gezelliger, en dat is wat koffie hoort te zijn.” (DS 26/6/2012)

Gevonden, geplukt, gedeeld

“Wanneer ik aan een tekst werk, vallen de dagen automatisch in dezelfde plooi. ‘s Ochtends maak ik een kop koffie met de Bialetti en eet ik een kom havermout en een boterham met zelfgemaakte confituur of choco zonder palmolie. In de voormiddag blijf ik aan onze ronde ontbijttafel schrijven. In de namiddag gebeurt er helaas meestal weinig. ‘s Avonds neem ik de draad weer op. Ga ik de nacht in, dan trek ik naar mijn schrijfbureau waar ik mijn mijn teksten hardop kan lezen. Ik zoek thuis of elders schoonheid op om mooie werken te maken. Ik regisseer mijn leven zodat ik kan creëren. Mensen die ik graag zie – merk ik – doen dat ook.” – theatermaker etc Wim Opbrouck (DM 22/1/2022)

“Mijn auto is speciaal voor dit project heringericht door twee collega’s van Het nieuwstedelijk, ons theatergezelschap. Ze hebben dat volledig met recupmaterialen gedaan – de gordijnrails zijn stangen van een achtergelaten iglotentje op Pukkelpop – maar vooral met heel veel inlevingsvermogen: wat heeft een man van 1.95 meter nodig als hij een maand in zijn auto woont? Als ik de koffer opendoe, kan ik een tafeltje uit mijn auto klappen en met een bialetti koffie zetten op een gasvuurtje. Dat is heel fijn en werkt heel goed om contact te leggen met mensen. “Sympa”, “bien installé”, soms loopt het los en kan ik iemand koffie aanbieden.” – Theatermaker Adriaan Van Aken maakte met zijn trouwe Citroën een afscheidsreis tot in Marseille en liet die ombouwen. (DS 26/09/2020)

“Drie jaar geleden werden Hiele en zijn vrouw Shannah voor het eerst uitgenodigd op de prestigieuze voorstelling van de Gault&Millau-restaurantgids, ze werden er onderscheiden als ‘belofte van het jaar’. Iemand vroeg hen in welk hotel ze sliepen. “We sliepen buiten in de camionette”, lacht Shannah. “Ik ga het nooit vergeten, want het vroor die nacht.” “Maar zo gezellig”, zegt Willem. “’s Ochtends een Bialetti-koffietje op het gasvuurtje. Zalig.” – topchef Willem Hiele (DM 29/11/2019)

– Wat was vandaag uw eerste gedachte?
– Shit, Bialetti kapot.
Ann Overbergh, algemeen directeur Kunstenpunt (DS 8/6/2019)

“Je zou Underneath haast letterlijk een schouwspel kunnen noemen. Nadat je door een gat in de muur in het vorige decoratelier geklommen bent, kijk je vanaf een heel precies geplaatste tribune naar een mysterieus landschap vol fantasierijke bouwsels uit recup-materiaal: van een levensgrote Bialetti-koffiepot annex theehuis, over een getimmerde boom tot een zelfgebouwde auto.” – Kunstenaar Jozef Wouters bricoleert in Molenbeek samen met nieuwkomers van Globe Aroma een droom (DM 12/9/2019)

“Iconische koffiepot met uitsterven bedreigd” (DS 30/10/2018 en DM 30/10/2018)

“Niet alleen het design is geweldig, ook het geluid en hoe het voelt als je het aluminium op elkaar draait.” – conceptdesigner Nel Verbeke (DS 29/9/2018)

“(…) haast niks in het appartement van Stéphanie ziet er nieuw uit. Ze serveert de koffie uit een oude Italiaanse koffiepot, een roestige Bialetti. “Ik hou echt van dingen met een geschiedenis, zowel kleren als meubels en interieurobjecten.” – breigoedontwerpster Stéphanie Anspach  (DM 2/12/2017)

“Ik vertoef graag in koffiehuizen, maar ik hou niet zo van het hele baristagedoe en speciale koffiesoorten. Het liefst drink ik mijn eigen koffie uit mijn Italiaanse potje van Bialetti. Een simpele, goede koffie smaakt extra lekker als ik er even geen heb gedronken omdat ik onderweg was.” – drumster Isolde Lasoen (DS 27/5/2017)

“Bleri Lleshi zet koffie zoals de Italianen dat graag doen: met een Bialetti op het gasvuur. Het is een espresso die tijd vergt. Intussen serveert hij de koffiekoeken en zwaait hij zijn verloofde uit.” – DS Weekblad ging langs bij politiek filosoof Bleri Lleshi (DS 4/7/2015)

“Alberto Alessi heeft koffie door zijn aderen lopen. Zijn grootvader, ­Alfonso Bialetti, ontwierp in de jaren 30 de allereerste ­espressomaker voor thuis: de iconische Moka ­Express. In 1979 bracht het designmerk van kleinzoon Alberto met de ‘9090’ espressomaker een ode aan Bialetti. Alessi won er prompt zijn eerst Compasso d’Oro mee, Italiës ­belangrijkste industriële design-award. Sindsdien laat het merk regelmatig bekende architecten en designers los op het koffiekannetje. Nieuwste telg van de familie ‘Ossidiana’, ontworpen door Mario Trimarchi, is een ­architecturaal pareltje. Hij liet zich inspireren door oeroude beeldhouwtechnieken. Een solide cilindervorm bewerkte hij tot een perfect in de hand liggende espressomaker door de ene na de andere overbodige laag aluminium te verwijderen. Het resultaat is een functioneel designobject dat het perfecte kopje zwart goud schenkt.” (DM 25/10/2014)

– Essentieel designobject in huis?
– W&H: “Het expressopotje van Bialetti.”
(juwelendesigners Katrin Wouters en Karen Hendrix, DM 30/8/2014)